سرور چیست؟

سرور (Server)کلمه ای انگلیسی به معنی سروریس دهنده هست. به معنای دیگر سرور کامپیوتری همیشه روشن است که بدون وقفه خدمات مشخصی را به سیستم های دیگر ارایه می دهد. در اینجا لازم است با واژه کلاینت یا مشتری (Client) آشنا باشید که به معنی طرف سرویس یا خدمت گیرنده است. به طور کلی تقریبا هر نوع محتوایی در بستر اینترنت بر روی انواع مختلف سرورها قرار دارد.

تاریخچه سرورها

اولین سرور جهان در سال 1981 توسط کمپانی مشهور IBMاختراع شد. ایده اصلی این کار توسط شخصی به نام تیموتی جان برنرز لی (Timothy John Berners-Lee) که چند سال بعد اولین وب سرور جهان را ایجاد کرد و تحولی بزرگ را به جهان هدیه کرد. این دانشمند انگلیسی در ابتدا قصد اشتراک گزاری دیتا های دانشمندان مختلف را داشت ، اما بعدا این شبکه را گسترش داد و به مرور زمان اینترنت فعلی به وجود آمد. به خاطر این خدمات لقب سر (sir) را از ملکه انگلیس دریافت کرد. نام پروژه برنرز “WorldWideWeb” بود و امروز “www” که قبل از دامنه ها وجود دارد از اختصار این عبارت به وجود امده است. اولین وب سرور با 256 مگابایت رم و 2 گیگابایت حافظه و سیستم عامل NextSTEP ایجاد شد. با گذشت زمان سرور ها تکامل پیدا می کردند به خصوص از سال 1998 و اولین سرور گوگل که با نام Sun ultra معرفی شد مسیر این تکامل هموار تر شد.

انواع سرورها

دسته بندی سرور ها پارامترهای مختلفی دارد که ما ابتدا از تقسیم بندی ساختاری شروع میکنیم:
سرورهای برجی (Tower servers)
این نوع سرورها شباهت زیادی به کیس های کامپیوتر دارند. البته الان از سرورهای برجی به دلیل اشغال بیشتر فضا و دیگر معایب ان به ندرت استفاده می شود و تقریبا منسوخ شده هستند.

سرورهای قفسه ای (Rack)
این نوع سرورها داخل محفظه ای به نام رک قرار میگیرند. رک محفظه ای است که در اندازه های استاندارد تولید می شود که از سرور محافظت می کند. واحد اندازه گیری رک یونیت (Unit) است و هر یونیت تقریبا 5 سانتی متر است. سرور با استفاده از پیچ به رک بسته و در واقع محافظت می شود.طبیعتا تعداد سرورهای نصب شده روی رک به حجم رک در اختیار ما بستگی دارد.

سرور تیغه ای (Blade)
ویزگی مهم آن صرفه جویی در مصر فضا است. به جای رک از شاسی (chassis) استفاده شده است.تفاوت مهم تری که با سرورهای قفسه ای و برجی دارد این است که خود سرور دارای پاور اختصاصی نیست و پاور از طریق شاسی تامین می شود.در نتیجه شاسی و سرور باید اختصاصی باشند (مدل مشابه هم باشند).

اجزای تشکیل دهنده

خنک کننده (Cooling)
همه ی سرورها نیاز نیاز به فن خنک کننده دارند تا هوای خنک بیرونی را به داخل سرور مکیده و پس از خنک شدن سخت افزارها از داخل سرور خارج شود. فن باید بدون شبانه روزی و بدون قطعی کار کند تا از اسیب های جدی به سرور جلوگیری کند. علاوه بر فن های معمول بعضی از سرورها دارای فیلتر هوا هم هستند تا در صورت الوده بودن محیط از مکش از این الودگی تا حد زیادی جلوگیری کنند.
پورت
پورت های کیبورد ماوس و گرافیک و یو اس بی (USB) جز اجزای ضروری همه سرورها هستند، چون بعضی از موتقع به جای دسترسی ریموت ، نیاز به حضور فیزیکی است.
هارد درایو (Drive Bay)
اکثریت سرورها دارای هارد درایو می باشند و حتی ممکن است بسته به اندازه سرور تعداد ان هم بیشتر 1 باشد ، اما گاها بعضی از سرورها این مورد را ندارند
هارد یا ذخیره ساز
یکی از مهم ترین قسمت های سرور هارد ان است که در زمان انتخاب سرور باید دقت زیادی در انتخاب نوع ان شود. هارد ها ظرفیت مختلفی دارند ، اما به طور کلی می توان به 4 دسته تقسیم بندی کرد:
1. IDE
قدیمی ترین نوع هارد موجود در بازار همین نوع است و سرعت پایینی هم دارد. (حدود 130 مگابات در ثانیه)
2. Sata
به دلیل سرعت مناسب (600 مگابایت در ثانیه) و قیمت معقول آن این نوع هارد ها شهرت و مقبولیت بیشتری کسب کردند.
3. SCSI
طراحی شرکت اپل (Apple) که با توجه به شرایط به خصوص ان بیشتر برای سرورهای بزرگ کاربرد دارد
4. SAS
این نوع یکی از محبوب ترین انواع هاردهای مورد استفاده سرورها می باشد که سرعت آن 750 مگابایت بر ثانیه است.

رم (RAM)
سرعت عملکرد سیستم ارتباط کاملا مستقیمی با رم سرور دارد. برخلاف هارد که حافظه دایمی سیستم است رم حافظه موقت آن است و لازم رمی انتخاب شود که هیچگاه سیستم مجبور به استفاده از کل ظرفیت ان نشود در غیر این صورت با کندی سرعت مواجه خواهد شد. بنابراین انتخاب رم مناسب با نیاز هر کاربر یکی از مهم ترین پارامترهای انتخاب سرور است.
با توجه به اینکه سرور به کلاینت های بسیار زیادی سرویس ارایه می دهد بنابراین لازم است از رم های قوی تر با حافظه بیشتری استفاده شود. در نتیجه رم های زیر 8 گیگابایت کمتر در سرورها استفاده می شود.
در حال حاضر رم های DDR4 جدیدترین نسل رم موجود در بازار است.

پردازنده (CPU)
سی پی یو مهم ترین و در واقع مغز هر سیستم است. احتمالا راجع به تعداد هسته های پردازنده کامپیوتر ها و لپ تاپ های معمولی شنیده اید. اما بهتر است بدانید کامپیوترها به صورت فیزیکی فقط یک پردازنده دارند و تعداد هسته در واقع نشان گر هسته پردازشی داخل ان است. اما در سرور ها علاوه بر این امکان کامپیوترهای معمولی ، می توان 2 و یا چند CPU با هسته های مختلف استفاده کرد. به این صورت که بعضی از سرورها تعداد سوکت مخصوص پردازنده بیشتری دارند که با نصب پردازنده جدید کارایی سیستم افزایش میابد. لازم به ذکر است پارامترهایی مانند کش (CACHE) و فرکانس که از مسایل مهم سی پی یو های کامپیوتری است ، در سرور هم مشترک است.

سرور اختصاصی و مجازی

اگر از وبسایت های هاستینگ بازدید کرده باشید به کرات با این عبارت روبه رو شده اید و حتما متوجه شده اید که سرور مجازی و سرور اختصاصی دو مقوله جدا از هم هستند.
سرور اختصاصی
با خرید یا اجاره این سرور کل منابع آن اعم از هارد ، سی پی یو ، رم و… کاملا در اختیار شما خواهد گرفت.البته قبل از سفارش حتما باید از منابع و پلن هر سرور اطلاع کامل داشته باشید و بر اساس نیاز خود پلن خود را انتخاب کنبد.
کولوکیشن
نگهداری از سرورها شرایط و ضوابط خاص و مهمی دارند که حتما باید رعایتشوند. برخی از افراد اقدام به خرید سرور فیزیکی می کنند و با توجه به نگهداری سخت و هزینه بر این سرورها ، ترجیح می دهند آن را تحویل دیتاسنتر یک شرکت معتبر دهند و هزینه نگهداری آن را به شرکت مورد نظر پرداخت کنند که آن را کولوکیشن می گویند.
سرور مجازی
همان طور که گفته شد شما در زمان خرید سرور اختصاصی یک یا چند سرور فیزیکی را با همه منابع موجودش خرید می کنید و اختیار استفاده از تمام منابع این سرور با خود شماست ، اما در سرور مجازی شرکت ارایه دهنده این سرویس یک یا چند سرور را هم از لحاظ فضای هارد و هم سایر منابع تقسیم کرده و شما با خرید این پلن فقط قسمتی از منابعی (که در زمان خرید شرکت شرایط ان را ذکر کرده) را می توانید استفاده کنید. برای درک این موضوع فرض کنید زمینی 100 هزار متر مربعی با حق آبه مشخص داریم و مالک زمین آن را به 4 قسمت تقسیم کرده و اجاره می دهد. طبیعتا شخص خریدار به اندازه یک قسمتی که خریداری کرده می تواند کشت کند و به همان نسبت از آب استفاده نماید.
نکته مهمی که در مورد سرورهای مجازی وجود دارد این است که کاربر روی این سرورها نمی تواند مجازی ساز نصب کند.برای نصب مجازی ساز لزوما نیاز به سرور اختصاصی هست. اگر نیاز به نصب سرور مجازی یا VPS دارید این مطلب را مطالعه کنید.

محل جای گیری سرور ها یا اتاق سرور (Serer room)

همان طور که گفته شد سرورها بر خلاف کامپیوترها عادی نیاز به نگهداری در شرایط خاص دارند و اگر موارد ایمنی در نظر گرفته نشوند می تواند خسارت قابل توجهی به بار بیاورد. امروزه طراحی اتاق سرور و دیتاسنتر نیاز به دانش کافی این حوزه را دارد، بنابراین برای طرحی باید به متخصصان این حوزه رجوع کرد. در اینجا تعدادی از موارد مهم نگهداری سرور در اتاق سرور را ذکر می کنیم:
1.ایجاد کف و سقف کاذب به منظور عبور کابل ها و سیستم های اطفا حریق
2.وجود سیستم برق اضطراری
3.وجود سنسورهای سنجش دما و رطوبت (دمای مناسب 18 درجیه سانتی گراد است.)
4.وجود سیستم های خنک کننده پایدار
5.در نظر گرفتن مسایل امنیتی مانند عدم وجود پنجره و به کارگیری درب های ضد سرقت و دوربین های نظارتی

مدیریت نرم افزاری

سیستم عامل
برای استفاده از سرور لزوما نیاز به نصب سیستم عامل است. پرطرفدارترین سیستم عامل های سروری ویندوز و لینوکس هست که البته در مبحث هاستینگ ویندوز را با نام ویندوز سرور میشناسیم. اما لینوکس برخلاف کاربران PC که معمولا ویندوز را ترجیح می دهند بین وبمسترها طرفداران فراوانی دارد. سه سیستم عامل معروفی که بر پایه لینوکس طراحی شده اند اوبنتو (Ubuntu) ، سنت او اس (CentOS) و دبین (Debian) هستند که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. این سیستم عامل ها پس از نصب عموما با نرم افزار Putty مدیریت می شوند. اما ویندوز به صورت ریموت توسط نرم افزر Remote Desktop Control که در همه نسخه های معمولی ویندوز وجود دارد مدیریت می شود.
کنترل پنل
پس از نصب سیستم عامل معمولا نیاز به یک رابط کاربری داریم که ضمن آسان بودن کار با ان نیازهای مختلف یک کاربر را پوشش دهد. این موضوع در سیستم عامل لینوکس بیشتر احساس می شود. کنترل پنل های معروف لینکوس سی پنل (Cpanel) و (Dircect Admin) هستند. باید توجه داشته باشید این دو کنترل پنل احتتیاج به زبان برنامه نویسی PHP دارند و درصورتی که شما با asp کار می کنید باید از کنترل پنل پلسک (Pelesk) که برای ویندوز طراحی شده است استفاده نمایید.

مجازی ساز
به نرم افزارهایی که سرورهای اختصاصی را تقسیم و به سرور مجازی تبدیل می کند مجازی ساز (Virtualization) می گویند که از جمله معروف تترین انها OpenVZ و VMWare است.

چه کمپانی هایی در زمینه سرور فعال هستند؟

با توجه به تکنولوژی خاص و پیشرفته ای که در ساخت سرورها نیاز است مشخص است که تعداد تولید کننده ها هم کم می شود.قبل از معرفی برندهای این حوضه باید توجه داشته باشید که سرور هم همانند دستگاه های دیگر علاوه بر تولید کننده های مختلف مدل های متفاوت با مشخصات گوناگون دارد و صرفا با بررسی برند نمی توان به نتیجه به خصوصی رسید.
معروف ترین و خوشنام ترین تولیدکننده سرور در ایران و شاید حتی در جهان hpe است. این شرکت زیر مجموعه کمپانی چندملیتی hp هست که به صورت تخصصی در بازارهای تجاری بزرگ فعالیت می کند و تولید سرور ، تجهیزات شبکه و… از جمله آن است.
کمپانی Dell از دیگر تولیدککندگان پرقدرت این حوزه هست که جدیدا هم قصد سرمایه گزاری بیشتر در آن دارد
IBM که یکی از کمپانی های قدیمی سخت افزار است از دیگر تولیدکنددگان مطرح بازار هست.تا چند سال پیش این شرکت رتبه 1 فروش در جهان را دارد بود که فعلا ان را از دست داده است.
برند آمریکایی سیسکو ( Cisco ) و برند میکروتیک (Mikrotik) (کشور لتونی) از دیگر تولیدکنندگان سرور هست که شاید قدرت و اعتبار 3 کمپانی اولی را نداشته باشند اما جز شناخته شده های بازار هستند.