همه چیز در مورد دامنه

امروزه با گسترش اینترنت در سطح جهان ، بیشتر مردم با حداقل با مفهوم عامیانه دامنه آشنا هستند: دامنه یعنی آدرس سایت. اما این مفهوم یک تعریف سطحی و نه چندان کامل است و ما قصد داریم این مبحث مهم را باز کنیم و بیشتر در مورد آن توضیح دهیم.

دامنه چیست؟

به طور کلی دامنه (Domain) از دو قسمت تشکیل شده است. برای مثال configplus.ir از دو قسمت TLD یا همان پسوند که در اینجا همان ir. است و SLD که در اینجا configplus هست تشکیل شده است. به دلایل فنی امکان اینکه یک دامنه ثبت شده توسط یک نفر ، امکان ثبت دوباره ندارد ، یعنی از هر دامنه در دنیا فقط یکی وجود دارد. اما تا به حال فکر کرده اید این دامنه ها از کجا می آیند؟

رجیستری (Registery) یا مالک

تمام دامنه های دنیا یک شرکت مالک دارند. برای مثال مالک دامنه های مشهور .com و .net شرکت VeriSign است که در واقع رجیستری این دامنه هاست. اجازه بدهید یک باور غلط که در ایران و حتی دنیا رواج دارد را اصلاح کنیم. اصطلاح “خرید دامنه” از لحاظ منطقی کاملا اشتباه است. کلمه خرید برای مالکیت همیشگی یک چیز مشخص است. مثلا شما موبایل می خرید و تا زمانی که خودتان نخواهید کسی نمی تواند آن موبایل را از شما بگیرد چون شما مالک همیشگی آن هستید. اما دامنه ها اینطور نیستند ، شما هر دامنه را تا مدت زمان مشخصی می توانید داشته باشید. مثلا هر دامنه .com حداکثر تا 10 سال و هر دامنه ملی یا .ir را تا کمتر از 6 سال می توانید تمدید کنید. البته پس از نزدیک شدن به تاریخ انقضا باز هم می توانید آن را را تمدید کنید ، اما قانونا شرکت رجیستری می تواند به شما اجازه تمدید ندهد! نکته مهمی دیگری که باید در نظر داشته باشید رجیستری یا مالک دامنه های ملی در ایران نیک است.

رجیسترر یا رجیسترار (Registrar)

شرکت کوکاکولا به عنوان بزرگ ترین تولید کننده نوشابه در جهان را فرض کنید. به نظر شما این امکان وجود دارد که هرکس برای خرید نوشابه به خود کارخانه کوکاکولا مراجعه کند؟! قطعا خیر. پس شرکت اقدام به فروش عمده به نمایندگی های بزرگ می کند. در دامین ها هم تقریبا قضیه ای شبیه به این اتفاق می افتد. معمولا رجیستری ها حق فروش دامین های خود را با رجیستررهای مختلف بین المللی واگذار می کنند و رجیسترر ها مستقیم یا غیر مستقیم دامنه ها را به عموم مردم می فروشند. در واقع رجیسترر واسطه ی بین رجیستری و خریدار خرد است.

رجیسترانت (Registrant)

شخص خریدار دامنه را در اصطلاح بین المللی رجیسترانت می گویند.

شما باید قبل از خرید دامنه تحقیقات لازم را در مورد رجیستری و رجیستررهای آن انجام دهید. بسیاری این تصور اشتباه را دارند که وقتی شرکت هاستینگ ایرانی دامنه ای را می فروشد پس حتما مشکلی وجود ندارد. در حالی که خیلی از دامنه ها شرایط و ویژگی های مخصوص به خود را دارند و ممکن است با ثبت دامنه اشتباهی مدتی پعد آن را از دست بدهید و کل برند شما نابود شود. برای مثال دامنه .eu اوایل اسفند 1401 بسیاری از کابران ایرانی خود را مسدود کرد و باعث نابودی بسیاری از کسب و کارها شد. یا مثلا ممکن است دامنه ای هزینه ثبت را 4 دلار ( با دلار امروز 200 هزار تومان) در نظر بگیرد و شما آن را با خوشحالی ثبت کنید. اما از سال بعد ببینید هزینه تمدید آن 100 دلار ( 5 میلیون تومان) شده است و اتفاقا هم از قبل در قوانین و شرایط رجیستری بوده است! پس بهتر است قبل از ثبت دامنه برای کسب و کار یا سایتتان به خوبی راجع به آن تحقیق بکنید.،

Whois چیست؟

همان طور که گفته شد از هر دامنه در دنیا فقط یکی می تواند وجود داشته باشد. برای اینکه کابران از ثبت بود یا آزاد بودن دامنه اطلاع پیدا کنند به سایت های whois مراجعه می کنند. تمامی دامنه ها خدامت هوایز دارند ، از طریق لینک های زیر می توانید هوایز دامنه های ملی و مرسوم بین المللی را چک کنید:

ملی

بین المللی

توجه داشه باشید که علاوه بر ثبت یا ازاد بودن دامنه اطلاعات مفید دیگری هم در هوایز نمایش داده می شود. تا چندماه پیش در بخش هوایز دامنه های ملی اطلاعاتی مانند مالک و رابطه های مجاز و تاریح انقضا (اکسپایر) هم نمایش داده می شد اما الان فقط DNS های دامنه ثبت شده نمایش داده می شود. درتصویر زیر می توانید نمونه هوایز را مشاهده کنید:

اما همچنان می توانید از خدمات جالب توجه whois.com استفاده نمایید. برای نمونه ما هوایز سایت debian.org که وبسایت شرکت دبیان (شرکتی که سیستم عامل معروف دبین را دارد) و اطلاعات ارائه شده آن را بررسی می کنیم.

1-  قبل از هر چیز دکمه Update را بزنید تا جدید ترین اطلاعات را نشان بدهید. مثلا در این عکس اپدیت نشان داده شده برای 5 روز پیش هست که باید آپدیت شود.

2- نام دامنه را مشاهده می کنید.

3- آخرین رجیسترر ثبت یا تمدید کننده را مشاهده می کنید که در بالا توضیح داده شد.

4- تاریخ اولین باری که ثبت شده است که در اینجا مربوط به 24 سال قبل است.

5- تاریخ انقضا یا اکسپایر. یعنی اگر تا 2024/3/10 تمدید نشود ممکن است مالک حقیقی یا حقوقی آن ، آن را از دست بدهید! البته پس از پایان انقضا معمولا فرصتی برای تمدید بدون جریمه و پس از ان با جریمه به خریدار داده می شود که قوانین دامنه ها متفاوت از یکدیگر است که البته در پایین همین پست خلاصه وار به آن اشاره شده است.

6- آخرین بروزرسانی مهم توسط خریدار ، مثلا تغییر دی ان اس

7- استاتوس یا شرایط فعلی دامنه ، چندین نوع استاتوس داریم که با مشاهده ان می توانیم از وضعیت فعلی باخبر شویم که در مطلب دیگری به صورت کامل توضیح داده خواهد شد.

8- نیم سرورها

9- مالک حقیقی یا حقوقی (که در اینجا مالک حقوقی است)

10- استان یا ایالت شخص ثبت کننده (در اینجا نیویورک است)

11- کشور شخص ثبت کننده یا خریدار (که در اینجا ایالات متحده آمریکا است)

اگر صفحه whois را کمی پایین تر بیایید با کادر Raw Whois Data مواجه می شوید. در اینجا -احتمالا- اطلاعات بیشتر و گسترده تری بتوانید پیدا کنید. علت اینکه از کلمه احتمالا استفاده کردیم مربوط به رجیسترار هست. بر اساس قوانین اتحادیه اروپا ارائه اطلاعات شخصی مشترکین ممنوع است. برای مثال شرکت Gandi SAS که رجیسترر debian.org است یک شرکت چندملیتی است که علاوه بر آمریکا در فرانسه و لوکزامبورگ هم مستقر است و باید قوانین اتحادیه اروپا را لحاظ کند.

پس از اکسپایر شدن دامنه تا کِی فرصت تمدید هست؟

قبل از بررسی فرصت پس از انقضا ابتدا با چند اصطلاح مهم دامنه ها آشنا شوید:

grace period : پس از منقضی شدن ، بیشتر رجیسترر ها مهلتی را برای کاربر در نظر می گیرند که بدون ثبت دوباره یا پرداخت جریمه آن را تمدید کنند. به این دوره grace periods می گویند.

Redemption period : پس از پایان grace period دوره ای شروع می شود که رجیسترر باز هم امکان تمدید برای شما در نظر می گیرد اما این بار تمدید با جریمه مالی همراه خواهد بود.

Pending delete : پس از پایان دو دوره بالا ، دیگر امکان تمدید نخواهید داشت. این در حالی است که نه شما و نه هیچ کس دیگری امکان ثبت هم نخواهد داشت. باید این دوره به پایان برسد تا بتوان دوباره آن را ثبت کرد. این دوره را در زبان فارسی دوره حذف و ازادسازی می گویند.

پس از اشنایی با وضعیت های مختلف دامنه پس از اکسپایر شدن ، دوره های چند دامنه مهم را بررسی می کنیم. البته توجه داشته باشید اعداد این دوره ها لزوما دقیق نیست و بسته به شرایط رجیسترر و حتی خود دامنه می تواند بیشتر شود. اعداد ذکر شده زیر فقط حداقل روزها است.

.com و .org و .net و .info و .biz و .pro

تمدید بدون جریمه: 30 روز

تمدید با جریمه: 30 روز

حذف و آزادسازی: 5 روز

*معمولا جمعا 70 تا 80 روز طول می کشد تا کاملا آزاد و قابل ثبت دوباره باشد.

.eu و .nl و .de

دوره تمدید بدون جریمه ندارند و حتما باید حداقل 5 روز قبل از اکسپایر شدن تمدید شوند ، در غیر این صورت امکان تمدید فقط پرداخت جریمه ممکن خواهد بود.

.co

تمدید بدون جریمه: 30 الی 45 روز

تمدید با جریمه: 15 الی 30 روز

حذف و آزادسازی: 1 الی 30 روز

.tv

تمدید بدون جریمه: 40 روز

تمدید با جریمه: 30 روز

حذف و آزادسازی: 1 الی 7 روز

.xyz

تمدید بدون جریمه: 40 روز

تمدید با جریمه: 30 روز

حذف و آزادسازی: 5 روز

امکان تمدید دامنه های ملی پس از انقضا هم به صورت زیر است:

تمدید بدون جریمه: 30 روز

تمدید با جریمه: 30 روز

در پایان مطلب تاکید می کنیم به هیج عنوان روی اعداد مهلت تمدید حساب باز نکنید و همیشه حواستان به اکسپایر باشد که کار به این مرحله نرسد. همچنین اگر دامنه غیر مرسوم دارید حتما و حتما از شرایط تمدید آن مطلع شوید. برای مثال دامنه .li حتما باید 2 ماه قبل از انقضا تمدید شود که اگر کاربر از قبل از ان مطلع نباشد به دردسر خواهد افتاد